Η σκιτσογραφία συναντάει τη λογοτεχνία και ο Ιατρίδης τον Ιατρίδη

Τα τυχαία είναι και τα πιο ωραία. Η γνωριμία μου με τον Πάνο ουσιαστικά ξεκίνησε από ένα λάθος. Όταν ανέβαζα φωτογραφίες στο Instagram και έκανα άμεση κοινοποίηση και στο Twitter, εκείνο τάγκαρε τον Πάνο που είχε ψευδώνυμο @iatridis αντί για εμένα. Ο Πάνος μου το εκμυστηρεύτηκε και κάπως έτσι γεννήθηκε αυτή εδώ η συνέντευξη.

Πες μου λίγα λόγια για εσένα.

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Χαλάνδρι και έχω καταγωγή από το Άστρος Κυνουρίας και την Πύλο. Πριν ξεκινήσω ακόμη να πηγαίνω σχολείο, κάθε βράδυ χάζευα ένα μικρό βιβλιαράκι με γελοιογραφίες του Κώστα Μητρόπουλου. Περίπου στην Δ΄ Δημοτικού, ξαφνικά άρχισα να ζωγραφίζω διαφορετικά από ότι μέχρι πριν. Μου άρεσε να ζωγραφίζω τους ήρωες της επανάστασης βλέποντάς τους από βιβλία και εκεί ίσως εμφανίζεται και η αγάπη μου για την ιστορία. Σπούδασα έξι χρόνια στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και αποφοίτησα με άριστα το 2009 οπότε και γνώρισα τη μέλλουσα γυναίκα μου. Δυο χρόνια αργότερα διορίστηκα αναπληρωτής δάσκαλος εικαστικών σε δημοτικά σχολεία στην Κομοτηνή και συνέχισα να εργάζομαι εκεί για πέντε χρόνια.

Το 2014 παντρεύτηκα και το 2016 αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε την τύχη μας στην Κρήτη και συγκεκριμένα στον Νομό Ηρακλείου, τόπο καταγωγής της γυναίκας μου, Δέσποινας. Διορίστηκα για δύο χρόνια αναπληρωτής εκεί. Ύστερα αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στο Χαλάνδρι αφού και οι συνθήκες ευνοούσαν πλέον. Εκτός από μία χρονιά που δούλεψα σε σχολείο στις Αχαρνές, συνεχίζω να δουλεύω μέχρι σήμερα σε δημοτικά σχολεία της περιοχής μου. Ασχολούμαι πάρα πολύ με τη γελοιογραφία και έχω συνεργαστεί κατά καιρούς με τοπικές εφημερίδες και ιστοσελίδες. Έχω συμμετάσχει σε κάποιες ομαδικές εκθέσεις γελοιογραφίας αλλά και ζωγραφικής. Από το 2007 διατηρώ ένα από τα πρώτα θεματικά ιστολόγια στην Ελλάδα με γελοιογραφίες που σατιρίζουν την επικαιρότητα.

Πέρα από το επίθετο, έχουμε κοινά στοιχεία; Εννοώ, η ζωγραφική με τη λογοτεχνία.

Η λογοτεχνία με τις λέξεις φτιάχνει εικόνες και η ζωγραφική με τις εικόνες φτιάχνει τουλάχιστον χίλιες λέξεις. Οπότε ναι, υπάρχουν κοινά στοιχεία. Και τα δύο είναι προϊόντα δημιουργίας. Όταν διαβάζω ένα βιβλίο περνάει η ιστορία του, καρέ καρέ εικόνων μπροστά από τα μάτια μου. Ένα βιβλίο δεν μου αρέσει, όταν οι εικόνες που μου βγάζει δεν είναι συμβατές με το περιεχόμενο του. Στο σχολείο πολλές φορές λέω στους μαθητές, για ένα θέμα ζωγραφικής που τους βάζω, να σκεφτούν τι θα έγραφαν αν τους έβαζε το ίδιο θέμα ο δάσκαλος ή η δασκάλα τους στην έκθεση και μετά να “μεταφράσουν” το κείμενο τους σε εικόνες.

Στην εφηβεία μου είχα μια πολύ φιλόδοξη ιδέα: Ξεκίνησα να κάνω κόμικ τα “Μυστικά του Βάλτου” της Π. Δέλτα. Τριάντα σελίδες έφτιαξα μονομιάς και μετά κουράστηκα. Πριν δυο χρόνια ένας κομίστας έκανε Graphic Novel τα “Μυστικά του Βάλτου” και έτρεξα να το πάρω ενθουσιασμένος. Ήθελα πάντα να κάνω εικονογραφήσεις ή εξώφυλλα βιβλίων, αλλά όσες φορές προσπάθησα, για κάποιο λόγο δεν συνέχιζε η συνεργασία. Φέτος όμως, η τύχη μου χαμογέλασε και μετά από έξι μήνες δουλειάς, ολοκλήρωσα μια εικονογράφηση για ένα παραμύθι που θα εκδοθεί μέχρι τα Χριστούγεννα στην Αγγλία!

Περιέγραψε μου μια μέρα σου.

Μια μέρα ως εργαζόμενος ή μια μέρα ως άνεργος; (γέλια) Διότι όλα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι ως αναπληρωτής δάσκαλος το καλοκαίρι είμαι στο ταμείο ανεργίας όπως και οι υπόλοιποι αναπληρωτές, αφού δουλεύουμε περίπου με εννιάμηνη σύμβαση κάθε χρόνο. Ως αναπληρωτής δάσκαλος λοιπόν, το πρωί πάω στο σχολείο και στα διαλείμματα ή στα κενά μου θα ενημερωθώ για το τι συμβαίνει στον κόσμο. Θα ακούσω ραδιόφωνο στο πήγαινε και στο έλα από το σχολείο (αγαπημένο μου μέσο το ραδιόφωνο πριν ακόμα πάω σχολείο, ως μαθητής). Κάποιες φορές μένω και στο ολοήμερο πρόγραμμα που σημαίνει πως το αργότερο που γυρίζω σπίτι είναι στις 4:30 το απόγευμα. Αναλόγως την κούραση, θα κοιμηθώ κάπου μεταξύ 11 το βράδυ και 3 τα ξημερώματα. Σε αυτό το διάστημα, θα σκιτσάρω κάτι, θα συμμετέχω σε υποχρεώσεις της οικογένειας μου, θα χαζέψω στην τηλεόραση ή θα δούμε ταινία με τη Δέσποινα. Θα πάμε κάποια βόλτα ή θα ασχοληθώ με τα κοινωνικά δίκτυα, που παίρνει αρκετή ώρα αν θέλω να προωθήσω τη δουλειά μου δυναμικά και πάντα μα πάντα θα ενημερωθώ για τις ειδήσεις.

Το καλοκαίρι, μου εμφανίζονται διάφορες δουλειές και συνήθως δεν έχω χρόνο για πολλές διακοπές. Άσε που δεν υπάρχουν και τα αναγκαία χρήματα για αυτές. Ξεκλέβουμε όμως κάποιες μέρες για λίγα μπάνια στο Άστρος ή στην Κρήτη. Συνήθως τα βράδια βγαίνω σε τουριστικά δρομάκια, στο ένα ή στο άλλο μέρος και κάνω καρικατούρες. Είναι ένα άλλο είδος τέχνης που μου αρέσει πολύ και τα τελευταία χρόνια το δουλεύω με όρεξη με αποκορύφωμα το “project MasterChef” όπου έφτιαξα τις καρικατούρες των παικτών και των κριτών του Masterchef 2 & 3.

Εμπνέεσαι από την επικαιρότητα ή σε εμπνέει η επικαιρότητα;

Επειδή ασχολούμαι κατά βάση με την γελοιογραφία πολλά χρόνια τώρα, προφανώς και εμπνέομαι από την επικαιρότητα. Έχει τόσα πολλά η καθημερινότητα να σατιρίσεις που πρέπει να κάνω επιλογή. Ή κάτι που θα είναι πολύ δημοφιλές ή κάτι που ενθουσιάζει εμένα ασχέτως αν θα πάρει likes και τα λοιπά. Θα ήθελα να κάνω κάποια πιο διαχρονικά έργα και να πιάσω τον παλμό μιας ευρύτερης περιόδου. Με τις τόσο γρήγορες αλλαγές στον κόσμο όμως και αυτές οι περίοδοι συρρικνώνονται τόσο χρονικά που μετατρέπονται και αυτές σε εφήμερες.

Τι εξοπλισμό/υλικά χρησιμοποιείς;

Μολύβι και μαρκαδόρους κυρίως και κάποιες φορές συμμετέχουν οι ξυλομπογιές και οι νερομπογιές για τις γελοιογραφίες και τις καρικατούρες. Όταν ζωγραφίζω σε καμβά, χρησιμοποιώ ακρυλικά χρώματα στα οποία μπορεί να προσθέσω και κάποια από τα παραπάνω. Μου αρέσει πολύ το λάδι αλλά επειδή το εργαστήριο μου είναι στο σαλόνι, δεν γίνεται να υπάρχει αυτή η χαρακτηριστική μυρωδιά μέσα στο σπίτι. Αν θελήσω κάποια στιγμή πάρα πολύ να δουλέψω με λαδομπογιές, έχω σκεφτεί πως θα μου χρησιμέψει το μπαλκόνι.

Η σάτιρα έχει όρια; Έχουν παρερμηνεύσει οι άνθρωποι έργα σου;

Η σάτιρα δεν πρέπει να έχει όρια. Το θέμα κατά τη γνώμη μου είναι πόσο καλοπροαίρετος είναι ο δημιουργός και πόσο καλοπροαίρετος είναι και ο αναγνώστης. Η σάτιρα σχολιάζει συμπεριφορές και καταστάσεις με συμβολισμούς τραβηγμένους. Αν κάποιος θίγεται με αυτό που βλέπει θα πρότεινα να ψάξει λίγο μέσα του.

Κάποιες φορές έχουν παρερμηνευθεί γελοιογραφίες μου. Και έχω δεχτεί απαίσια σχόλια, όπως συνηθίζεται τελευταίως στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι ο ορισμός του “βλέπω το δέντρο και χάνω το δάσος”. Στέκονται σε μια λέξη ή σε έναν σχεδιαστικό συμβολισμό για να κράξουν ανελέητα χωρίς να αντιλαμβάνονται όλο το νόημα.

Μιας και είσαι από τους πιο παλιούς στο διαδίκτυο, θα ήθελα να υπογραμμίσουμε τα καλά και τα κακά της τεχνολογίας όσον αφορά τον κλάδο σου.

Νομίζω πως μόνο καλά έχει να προσφέρει η τεχνολογία στην τέχνη. Πρώτα από όλα μπορούν να σε μάθουν σε κάθε άκρη της γης. Θέλει βέβαια δουλειά και χρόνο, ίσως και παραπάνω από την ίδια την δημιουργία. Από την άλλη μπορείς και εσύ, σαν δημιουργός, να παρακολουθήσεις τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο. Να λάβεις ερεθίσματα. Επαφίεται όμως στον εαυτό σου πόσο θα αφήσεις να σε επηρεάσει αυτό. Να μην αφήσεις να σε καταβροχθίσει. Πολλές φορές συλλαμβάνω τον εαυτό μου να θέλω να κάνω πολλά πράγματα από αυτά που βλέπω στο ίντερνετ και αγχώνομαι. Σκέφτομαι όμως αμέσως ότι εγώ θα κάνω αυτό που κάνω και οι άλλοι τα δικά τους. Καθείς εφ’ω ετάχθη. Δεν είναι εύκολο, αλλά πρέπει να βάλουμε εμείς το στοπ γιατί αλλιώς θα τρελαθούμε με την τόση πληροφορία.

Από την άλλη τα εργαλεία της τεχνολογίας πάνε παραπέρα την ιδέα της τέχνης. Προγράμματα βίντεο, εικόνας, ζωγραφικής δίνουν νέες δυνατότητες και προκύπτουν καινούριες ιδέες. Αλλιώς είναι ένα σκίτσο μου όταν το τελειώσω στο χαρτί και αλλιώς βγαίνει στην τελική του μορφή από τον υπολογιστή. Μου δημιουργούνται και άλλες αισθητικές απαιτήσεις. Άλλωστε όλα αυτά θα αναγνωστούν από μια οθόνη, οπότε πρέπει να εμπλουτίσεις την εμπειρία του χρήστη.

Ένα μίκυ μάους ή ένα Λούκυ Λουκ είναι καλύτερη ψυχαγωγία από ένα βίντεο ή ένα παιχνίδι στο tablet;

Ένα κόμικ ή ένα βιβλίο έχει ζωή. Μυρίζει, κιτρινίζει με τον χρόνο, πρέπει να βρεις χώρο να το φυλάξεις. Να το προσέξεις να μη χαλάσει. Να φυλάς τα δάχτυλα σου μην κοπούν καθώς γυρίζεις τη σελίδα! (γέλια). Στο Άστρος έχω δυο βιβλιοθήκες με όλα τα κόμικ που αγόραζα μικρός. Κυρίως Ποπάυ, αλλά και Μίκυ Μάους, Λοχαγό Μαρκ, Όμπραξ, Ροντέο, Μίστερ Νο και μικρό ήρωα. Όταν βαριόμουν κάποια τεύχη τα έκρυβα σε διάφορα μέρη στο σπίτι και τα ξέχναγα. Όταν πέρναγε καιρός και θυμόμουν ότι τα είχα κρύψει, τα ξαναδιάβαζα και χαιρόμουν σαν να έπαιρνα καινούρια.

Τα σημερινά παιδιά έχουν την πολυτέλεια να τα βρίσκουν όλα έτοιμα και εύκολα μέσα από ένα tablet. Και αυτό τα κάνει να βαριούνται πιο πολύ και πιο εύκολα και να αναζητούν πιο έντονες συγκινήσεις μετά. Στα καρτούν αυτής της εποχής, τα έντονα χρώματα, οι ήχοι και οι γρήγορες μεταβάσεις είναι που τους κινούν το ενδιαφέρον χωρίς να υπάρχει κάποιο υπόβαθρο. Στα κομικ ή στα βιβλία υπάρχει πλοκή και το μυαλό σκέπτεται και φαντάζεται. Στο σχολείο, τα περισσότερα παιδιά ζωγραφίζουν μανιωδώς για τα online παιχνίδια που είναι της μόδας κάθε φορά. Δεν μπορώ να πω τι από τα δύο είναι καλύτερη ψυχαγωγία. Είπαμε, η τεχνολογία είναι για καλό. Πάλι έχει να κάνει με το πως χρησιμοποιείς το μέσο και στην προκειμένη περίπτωση οι γονείς χρειάζεται να δώσουν το μέτρο.

Από την πείρα σου μπορείς να καταλάβεις αν ένας μαθητής σου έχει ταλέντο;

Οπωσδήποτε ναι! Και δεν είναι μόνο τι ζωγραφίζει και πως. Είναι και η κουβέντα που θα κάνω μαζί του. Όπως συνηθίζω να λέω, το να φτάσουμε στο σημείο να πάρουμε το μολύβι μας και να αρχίσουμε να κάνουμε γραμμές πάνω στο χαρτί είναι το τελευταίο πράγμα από μια σειρά διεργασιών που έχουν γίνει στο μυαλό και στο σώμα μας το αμέσως προηγούμενο, μικρό ή μεγάλο διάστημα. Ενθουσιάζομαι κατά 99% με αυτά που βλέπω από τους μαθητές μου κάθε φορά. Είναι καταπληκτικά αυτά που ζωγραφίζουν ανάλογα με την ηλικία τους. Σχεδόν σε όλα τα σχολεία από τα οποία πέρασα έκανα κάποιο project τοιχογραφίας με διάφορες τάξεις. Δάσκαλοι και γονείς ανησυχούσαν για το αποτέλεσμα. Τους έλεγα, αφήστε τα παιδιά. Εμπιστευτείτε τα. Μπορούν να κάνουν υπέροχα πράγματα. Και τα αποτελέσματα κάθε φορά με δικαίωναν χωρίς να βάλω ούτε μια γραμμή, ούτε μια πινελιά στον τοίχο. Μόνο με λεκτική καθοδήγηση πάνω σε αυτό που ήδη έκαναν.

Αν είχες τη δυνατότητα να δείξεις ένα έργο σου σε όλους του Έλληνες ποιο θα ήταν.

Είναι ο “Οδυσσέας”. Ένας καμβάς ζωγραφισμένος με ακρυλικά στις ακτές του Λιβυκού πελάγους. Εμπεριέχει βιώματα, το τυχαίο, λίγο μποέμικη ζωή και αρκετή δουλειά. Κάθε φορά που το σκέφτομαι, θεωρώ πως είναι το αγαπημένο μου έργο. Το δημιούργησα το πρώτο καλοκαίρι που πήγα στην Κρήτη. Είμασταν ήδη τρία χρόνια στην μακρινή Κομοτηνή με πολλές δυσκολίες και μακριά απ’ όλους τους συγγενείς και φίλους. Μέναμε σε ένα δωμάτιο μπροστά στο κύμα. Ήθελα πολύ να ζωγραφίσω. Είχα έναν μικρό καμβά χρησιμοποιημένο αλλά όχι ολοκληρωμένο. Τον έβαψα όλο από πάνω και ακολουθώντας κάποια μικρά εξογκώματα από το παλιό ξεραμένο χρώμα, προέκυψε μια αδιόρατη μορφή.

Από εκεί ξεκίνησε μια εννοιολογική διαδρομή. Οι δικές μας δυσκολίες σε σύνδεση με τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Το υπέροχο τοπίο της νότιας Κρήτη, η ζέστη, η καλοκαιρινή διάθεση, αλλά και η αγωνία της επόμενης χρονιάς. Είναι το μοναδικό μου έργο που δούλεψα πολύ. Χάλαγα και έφτιαχνα συνέχεια για να καταφέρω να ταυτίσω το συναίσθημα που είχα με αυτό που μπορούσε να αποπνεύσει ο πίνακας. Να φέρω σε διάλογο τα ζόρια του Οδυσσέα με τα δικά μου, τα δικά μας. Το βασανισμένο του κορμί, η αλμύρα, η απόγνωση του αλλά και μια ελπίδα μέσα από τον ήλιο που αφήνει ωστόσο μια αμφιβολία. Ανατέλλει ή δύει…;

Θα ήθελες να δώσεις μια συμβουλή σε όσους τους αρέσει το σχέδιο και θέλουν να το εξελίξουν;

Να ζωγραφίζουν συνεχώς. Ότι σκέπτονται, ότι βλέπουν, ασήμαντο ή μεγάλο. Εξάσκηση και παρατήρηση. Να ελευθερωθεί το χέρι τους από τη μια και να αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους και μέσα τους από την άλλη. Από ένα βάζο με ένα φρούτο που θα βάλουν απέναντι για να ζωγραφίσουν μέχρι τα συναισθήματα τους. Πως προκύπτουν και γιατί προκύπτουν. Όλα αυτά είναι σπουδαίες πληροφορίες που μας βοηθούν στην δημιουργία.

_

Σύνδεσμοι:
www.panosiatridis.gr
www.instagram.com/iatridispanos
www.facebook.com/iatridispanos